आकृतिले तीन चोटि मिसकल दिइसकी । किनभने मैले दिउसोको चिया संगै बसेर खान बानेश्वरको एउटा चिया पसलमा बोलाएको थिएँ । लामो समयपछिको आग्रहले मैले उसंग भेट्ने सहमती दिएको थिए । म पनि १२ वर्षअघिको मिल्ने साथीसंग भेट्न आतुर थिएँ । तर एउटा आवरण नसकि म त्यहाँ जान मिलेको छैन । किनकी १२ बजे प्रेसमा दिनुछ । फेरि केही ढिला भयो भने उसले पनि त नपर्खदी हुन् । त्यसैले १५ मिनेटपछि आइपुग्ने भनिदिएँ ।
हत्तपत्त बानेश्वर त पुगे तर आकृति थिइनन् । फोन गरेँ चिया पसलमा कफी अर्डर गरेर बसेकी जवाफ दिइन् । म त्यतै लागेँ ।
कफि पसलमा टोलाएर बसिरहेकी रहिछन् । पुग्नेसाथ उनको मोड भङ्ग भयो । म बस्न साथ कफि आइपुग्यो । कफि पिउन आग्रह गरिन् । त्यतिखेर उनको दाहिने हात देखिन । मलाई कता-कता पिडा भएको अनुभूति भयो । 'किन छक्क परेको '-सोधिन् ।
'के ही होइनु- म सहज हुन खोन्छु । कसरी यस्तो भयो मेरो सोध्ने आँट आइसकेको थिएन । सायद मेरो भाव बुझेरै होला उसले थपिन-'भोजपुर रिपिटर टावर आक्रमणमा परेको ।' थप्दै गइन-'युद्धको बेला मेरो हात गुमेको तिमीलाई मैले सुनाउन चाहिन अरुले पनि थाहा दिएनन् रहेछ ।
मैले भने-'को अरु मोर्चाका साथीहरुले ।'-कफि तान्दै-'जाबो यति सानो कुरा हल्ला गरिहिड्ने कुरो पनि भएन ।'
मलाई अनौठो लाग्यो त्यसो भन्दा । म अलमल्ल परेछु ।
'अनि के त नि '-उनले भनिन् ।
'लौ भै हाल्यो'-मैले पनि सहज बन्न खोज्दै-'अरु के छ भनन् कसरी संझयौ'
'आप्पुइ त्यस्तो पनि भन्न आउछ '-झयाम्मै कुराले हानिन् ।
'बरु तिमीले खोजखबर नगर्दा पो अचम्म लाग्यो त '-उसले थपिन् । 'तिम्रो कन्ट्याक्ट पनि त हुनु पर्यो सिन्धुली छ्यौ भन्ने सुनेथे तर कसरी कन्ट्याक्ट गर्ने मेसै पाइन ।'-मैले भने ।
'मन भए त भइ हाल्यो नि विकल्प । '-उनले थपिन्-'पढाइपछि जब् पनि खोजेनौ खाली कोठैमा घोरिएर क्यानभासमा रमाउछौ क्यारे ।
उनले मलाई ठम्याउँदा दङदास परे । मैले पहिलेकी जस्ती सोझि र निष्चल आकृति देखिन । सायद म भावुक देखिएहुला त्यसैले उनी पनि एक्कै चोटि मलिन् र भावुक देखिइन् । एकोहोरो बनेर भन्न थालिन-'मैले तिमीलाई थाहै नदिइ भूमिगत भए तिमीलाई सोध्ने भनेको थिएँ तर भेट्नै सकिन ।'
'मैले के भन्थे र तिमीलाई'-औपचारिकता दिए ।
'हैन एउटा साथीको नाताले'-उनले भनिन् ।
'म पनि त जाउ जस्तो लागेको थियो नि तर आँटै आएन ।'-उसलाई हौस्याएँ ।
'म त तिमी नजाऊ भन्थेँ'-सुझाव दिइन्-'कहिले खानै नपाउँने कहिले सुत्दै नसुति रात काटियो फेरि तिमी भावना डुब्ने मान्छे । युद्धमा तिमीलाई सकस पर्न सक्छ । मैले तिमीलाई भोजपुर आक्रमणको बेला धेरै सम्झेँ अब नबाँचिने भइयो जस्तो लागेको थियो तर बाँचियो ।'-उसले आँखाभरि आँसु पार्दै भनि । म पनि उसैको भावनामा बगेछु । मैले पनि रुमाल झिक्नै पर्यो ।
उसले थप्दै लगी-'तिमीलाई त्यस दिन मैले यसरी पनि संझे 'सफल जीवन यतिखेरसम्म रहन्छ त्यतिखेरसम्म जनता र देशले सम्झिरहनेछ ।' तिम्रो भनाइले मलाई युद्ध लड्न उक्साइ रहेको थियो । गोलीले मेरो हात चुडिएर भुइमा खसे पनि दुस्मन ढल्दा र हाम्रो विजय हुदा तिम्रो न्यानो मायाले आगालो हालेझैँ लाग्थ्यो । त्यतिखेर हाम्रा २२ साथीहरुले सहादत प्राप्त गरे । २८ दुस्मन खत्तम गर्नुका साथै त्यहाँबाट एलएमजी एकेफोटीसेभेन टुइन्च मोटर लगायतका सयौँ हतियार खोस्यौँ र सात जनालाई नियन्त्रणमा लियौँ । साडे नौ बजे आक्रमण सुरु गर्ने योजना बनाए पनि नौ बजे नै दुस्मनले थाहा पाएर फायर खोल्यो र हामीले पनि त्यतिखेरै आक्रमण गर्न बाध्य भएका थियो । हाम्रो चालले गाइ कुकुर तसर्िएर कराउन-भुक्न थाल्यो त्यसपछि दुस्मनले चाल पाएको थियो । गोगनेबाट बेलुकी चार बजेतिर भोजपुर आक्रमणको योजनामा हिडेका हामीलाई योजना सफल पार्न मात्र १५ मिनेट समय लागेको थियो । म घाइते भएपछि म लगायतका २८-२९ जना घाइते साथीहरुलाई खोटाङको डम्बर्खुशिवालयमा दश दिन सेल्टर राखियो । त्यसपछि रसुवा हुदैं सिरहाको पैदल बाटो भएर झण्डै एक महिनाको अबधिमा उपचारका लागि इन्डीया पुर्याइयो हामीलाई । यति लामो समयसम्म पीडा सहन र युद्ध लड्न तिमीमा भएको कुसल मित्रताको दरिलो साहसले मलाई निडर तुल्याइरहेको थियो ।
उसले भनेको सुनिमात्र रहेँ । उसले थप्दै लगी-'तिम्रो कोठाको माओ लेनिन रोजालक्जाम्बर्ग चेग्वेभारालगायतका साहसिक योद्धाको तस्बिर अझै छन्' 'छ'-मैले भने ।
'ए तिम्रो हातले बनाएको त्यो चित्र हेर्न एकखेप म पनि तिम्रो डेरा जान मन लागेको छ ।' -उसले इच्छा प्रकट गरिन् ।
'कहिले जाने त तिमीलाई फुस्रद भए आजै जाऊ'-मैले भने ।
'ओकेु'-उसले सहमती जनाइन् ।
मेरो डेरा पुगेपछि उनी घोप्टोपरि-परि रोइन् । किन भने सक्कली हातसहितको मलाई अङकमाल गरेकी मैले कोरेको उनको तस्बिर मेरो कोठामा मुस्कुराएको थियो । त्यतिमात्र होइन उसले मेरो जन्म दिन उपहार दिएकी म्याक्सीम गोर्कीको 'आमा' पनि प्रुेममा सजाएको थिए । म उसलाई सम्हाल्न खोज्छु ।
'एक छिन मलाई यसै हुन देऊ'-उसले अनुरोध गरिन् ।
मैले छाडि दिए ।
केही क्षणपछि उसले मुखफोरी-'तिमीले किन विहे नगरेको '
प्रशंग बदलियो ।
मैले उनलाई भन्नै सकिन ।
उसले मुख खोलिन-'यदी मेरो कारणले भए मलाई माफ गर । म अनुरोध गर्छु अब तिमीले बिहे गर ।'
म उसको कुरा मान्छु भन्न सकिन ।
'मैले विहेको कुरा किन गर्नु पर्यो र अब । मैले मन पराएको मान्छे नपाए पछि ।' -मैले सिधासिधै भनि दिएँ ।
'उसो भए संसारमा मन परेको कुरा कस्ले पाएको छ त मलाई चन्द्रमा मन पर्छ मैले पाउछु त -उसले भनिन् ।
'भैगो अब अरु भनन्'-म उसलाई ठाउँमा ल्याउन खोज्छु ।
उसले चाडै छाड्ने छाट देखाइनन् । बरु थप्न थालिन्-'मैले तिमीलाई नै मन पराएको थिए तर मेरो परिवार र समाजले तिमीसित विहे गर्न नदिने र अर्कैसंग विहे गरिदिएपछि म भूमिगत भएँ । म भूमिगत हुनका कारण त्यतिमात्र थिएन मेरो आर्थिकस्थिति पनि थियो । मेरी आमा १८ घण्टा काममा खट्नु हुन्थ्यो मेरा बा पनि उत्तिकै मात्रामा खट्नु हुन्थ्यो र पनि हामीलाई पढ्न र खानलाउन धौ-धौ थियो । त्यसको एउटै मात्र कारण थियो राज्यसत्ताको पक्षँपाति व्यवहार । मलाई तीनै कुराहरुले पनि भूमिगत हुन बाध्य तुल्यायो । म भूमिगत हुनेबेला तिमीलाई थाहा दिउला भनेको मौकै मिलेन । आजभोलिको जस्तो टेलिफोन थिएन । चिठी पठाएकी थिए तर उत्तरै आएन त्यसैले बैरागिएरै म भूमिगत भएँ । त्यसैले मलाई माफ् गर । मैले भनेको मान्छौ भने तिमीले बिहे गर ।'
उसको इच्छा पूरा गर्न म कसरी सक्छु र तर पनि ल भनिदिए । उमा एकैचोटि हिमाल हासेझै हसिलो र तेजिलो उमङ्ग देखियो । उसले भन्न थालिन्-'मसंधै तिम्रो खुसी हेर्न चाहन्छु । सधैं तिम्रो उन्नति-प्रगति देख्न चाहान्छु ।'
अब मैले उसलाई भन्नै पर्छ-'व्यक्तिगत कुराबाट माथि उठेको मान्छेले त्यसो भन्न मिल्दैन त्यसैले तिमी होसमा आऊ ।' उसले बीचैमा कुरा काटिन् र थप्दै गइन्-'त्यसो त हो तर दुःखको कुरा हाम्रा नेताहरु नै पनि माथि उठ्न सकेका छैनन् । सुविधा मोहले गाजेको छ हाम्रा नेतृŒवलाई । सिंगो राजनीतिक धारनै बिचलित बनेको छ यतिखेर । तिमीले देखेकै छौ नि हाम्रा साथीहरुको डे्रसअप मोवाइल हङ्गामा जीवनशैली आदिआदि ।
'हो मैले पनि भन्नै लागेको थिए । तिमी पनि अरुले जस्तै सिको गरिछौ भनेर ।'-उसलाई इसारा दिए ।
'हाम्रो जिल्ला लेबलकाले एउटा मोवाइल मोटरसाइकल प्रयोग गर्न पाउने भनेको छ । मलाई पनि जिल्लाले नै दिएको । कसैले महङ्गो कसैले सस्तो युज गर्छन् त्यसमा एक रुपता छैन । कसैले एकै दिनमा हजार रुपैंयाँको रिचार्ज सिध्याउछन् कसैले महिनौ दिनमा सिध्याउँदा पनि भएकै छ । त्यो पनि जनताको पैसाले किनेको । हाम्रो पार्टीको यस्ता कुराप्रति मेरो पटक्कै चित्त बुझेको छैन ।
'तिमी किन चुपलागेर बसेको त '-मैले उत्सुकता दिए ।
कत्ति कुरा उठेको थियो तर त्यत्तिकै सेलायो । अब यस्तै रहीरहे यसैभित्र बसिरहुला र जनताले त्यत्तिकै यस्तो मोज गर्न पठाहोर अर्को बिद्रोह हुनेवाला छ यसभित्र । 'कस्ले गर्छर विद्रोह '-मैले थपे ।
म जस्ता कयौं छन् युद्धदेखिकै चित्त नबुझेर बिद्रोह गर्नु पर्छ भन्नेहरु । धेरैसाथीहरु त कमाण्ड पनि पक्षपाति भयो भनेर दुःख पोख्दै थिए । मोर्चाको अघिल्लो पङ्तिमा उभिनेहरुलाई सरकारमा पुगेपछि पछिपारेकामा पनि रुष्ट छन् साथीहरु । यसरी पार्टी चल्छ त लु भन त
'मलाई तिम्रो पार्टी भित्रको के थाहा '-मैले अनभिज्ञता प्रकट गरेँ ।
खै अब त खत्तम लाग्न थाल्यो हाम्रो पार्टी पनि ।
'अब के गछर्यौ त '-म उसलाई खोसेल्न खोज्दै छु ।
'म अब फेरि युद्धमोर्चामा जान्छु जस्तो छ । त्यतिखेर तिमीले साथ दिनु पर्ने हुन्छ । त्यतिखेर कसैले पनि रोक्न सक्ने छैनन् । र अन्तमा हामीले देखेको सपना पूरा हुनेछ ।' त्यतिखेरै उनको मोवाइलमा रिङ बज्यो । कुरा गरिसकेपछि खोटाङका पार्टी इन्चार्ज प्लेन चढेर कार्यक्षेत्र जाने खबर सुनाइन् । 'म पनि आजै कार्यक्षेत्र जान्छु-उनले बताइन् ।
दिउसोको साडे चार बजिसके छ ।
'पूर्व जाने गाडीको टिकट काट्न जाऊ'-उसले आग्रह गरिन् ।
'तिमी चाहीँ किन प्लेनमा नजाने तु'-मैले सोधे ।
'मलाई प्लेन चढ्ने मन छैन ।'-सजिलै गरी भनिन्-फेरि टिकेट पनि त पाइदैन नि खोटाङ जाने साथीलाई पनि कुन दलालले मिलाइ दिएको टिकेट रे ।
आकृतिले भ्याली छाड्ने नै भइसकेपछि हामी कोठाबाट निक्यौं । बस पार्क पुगेर पूर्वको टिकट काट्यौ र आवश्यक परे फेरि सेल्टर दिनेसहमतीमा छुट्टियौं । उनी गाडीको बायाँपट्टी झ्यालबाट हात हल्लाउदै बिलिन् भइन् । म उनको अधबैसी तर शाहसिलो जागर क्यानभासमा कोर्ने मनसायले कोठा प्रवेश गर्छु । जुन मैले कोरेको चित्रले उसलाई सधै युद्धमोर्चामा उभिन प्रेरित गरिरहोस् । हो म त्यही सपनापूरा हुने चित्र कोर्न सुरु गर्छु ।
२०६५ पुस ९ बुधबार ।
साभार" फेसबुक "
सुन्दर चिजले पक्कै पनि सबैलाई लोभ्याउँछ । तपाईं सुन्दर अनुहारको राम्रो साथीको खोजीमा हुनुहुन्छ भने अब ध्यान दिनुहोला किनकि एउटा नयाँ अनुसन्धानले सुन्दरतालाई स्वार्थीपनसँग जोडेको छ ।
बि्रटेनको एडिनबर्ग विश्वविद्यालयले गरेको एक अनुसन्धानले अनुहारको सुन्दरताबाट मानिसको पहिचान गर्न सकिने यस्तो दाबी गरेको हो । अनुसन्धान अनुसार व्यक्ति जति सुन्दर हुन्छ ऊ त्यति नै स्वार्थी पनि हुन्छ । यति मात्र होइन, ऊ कसैको सहयोगमा समेत विश्वास राख्दैन तर कम सुन्दर मानिस सहयोग गर्न सदैव तत्पर रहन्छ । अनुसन्धानले राम्रो साथीको खोजी गर्दा उसको हाउभाउ र व्यवहारमा समेत ध्यान दिनुपर्ने बताएको छ ।
अनुसन्धानका क्रममा ८३ वर्ष उमेर समूहसम्मका २ सय ९२ व्यक्तिको अनुहार अध्ययन गरिएको थियो । अध्ययनमा अनुहारको मुख्यतः १५ वटा विशेषतामा ध्यान दिइयो । यसअन्तर्गत आँखा, मुख नाक र कानको स्थितिलाई सामेल गरिएको थियो । उनीहरूको अनुहारमा यी पक्षको उपयुक्त सामाञ्जस्य पाइएको थिएन । जसको अनुहारमा विषमता पाइयो उनीहरूको जीवन संघर्षपूर्ण रहेको र बाल्यकाल अप्ठ्यारोमा व्यतीत भएको थियो ।
आकर्षक देखिने व्यक्तिहरू आफनो बारेमा मात्रै सोच्ने गरेको अनुसन्धानको दाबी छ ।
सबै मान्छेले सपना देख्छन् । सपनामा अनुसन्धान गर्ने व्यक्तिहरू भन्छन् कि सपनाले जीवनमा कुनै न कुनै परिणामतर्फ संकेत गर्छ ।
यो सपना किन आउँछ ? यसको अर्थ के हो ? सपना हाम्रो चेतन वा अवचेतन मस्तिष्कको परिणाम हो वा स्वाभाविक ? यस्ता धेरै प्रश्न छन् जसको जवाफ बेलायतको सिंथिया रिचमन्डले खोज्ने प्रयास गरेकी छन् र यो प्रयासमा उनले विश्वभर तीन प्रकारका सपना सबैभन्दा बढी देख्ने पत्ता लाएकी छन् ।
पछ्याएको सपना
धेरैजसोले देखिरहेकै सपना हो- कसैले पछ्याइरहेको । सपनामा यदि कसैले पिछा गरिरहेको छ भने 'तपाईं कुनै पनि ठूलो विषय वा व्यक्तिलाई महत्त्व दिइराख्नुभएको छैन' भन्ने बुझ्नुपर्छ । बोस्टनस्थित साइको थेरापिस्ट रिचर्ड निकोलेटीको अनुसार यो सपनाको अर्थ 'व्यक्ति आफ्नो 'इमोसन'सँग भागिरहेको छ' भन्ने लाग्छ ।
माकुरोको सपना
विश्वका हरेक कुनाका मान्छेले सपनामा माकुरा देख्छन् । सपनामा माकुरा देख्नुको पछाडि यो मानिन्छ कि त्यो व्यक्ति कुनै न कुनै काम पूरा गर्न प्रयास गरिरहेको छ । जसरी माकुरोले आफ्नो जालो बनाउँछ, त्यस्तै त्यो व्यक्ति आफ्नो काम पूरा गर्न चलखेलमा लागिरहेको हुन्छ । यसबाट व्यक्तिको योजना सफल वा असफल हुने कुरा थाहा पाइन्छ ।
आफूलाई निःवस्त्र हेर्नु
यस्तो सपनाले सरम लाग्नुतर्फ संकेत गर्दैन । यसको पछाडि कुनै ठोस कारण हुन्छ जसलाई ध्यान दिनु आवश्यक हुन्छ । अर्थात् यस्तो सपनाले हामीलाई धेरै सूक्ष्म कुरातर्फ संकेत गर्छ । यो यस्तो सपना हो जो पूरै विश्वका हरेक व्यक्ति हरेक उमेरमा कहिलेकाहीं अवश्य देख्ने गर्छ ।
उच्च रक्तचापका रोगीहरूका लागि खुसीको खवर । अनुसन्धानकर्ताहरूको अनुसन्धानले 'कोको' नामक एक प्रकारको पेयपदार्थ उच्च रक्तचापका रोगीहरूका लागि सञ्जीविनी हुने देखाएको छ ।
हावर्ड विश्वविद्यालयका अनुसन्धानकर्ताहरूले क्यारेबियन तटको एक द्वीपमा बस्ने व्यक्तिहरूमा 'कोको' नामक फलको पेयपदार्थको प्रयोग गरेका थिए । नजितामा त्यहाँ एकै व्यक्तिमा पनि उच्च रक्तचापको समस्या देखिएन ।
आकारमा सानो देखिए पनि अंगुर कति गुणकारी छ भन्नेबारे तपाइ सायदै आँकलन गर्न सक्नुहुन्छ । बर्सिलोना विश्वविद्यालयमा भएको हालैको एक अध्ययनले अंगुरमा अनुहारलाई परावैजनी किरणको दुष्प्रभावबाट जोगाउने क्षमता राख्ने तत्त्व हुने देखाएको छ । निरन्तर अंगुर खानेका लागि घामले छाला डढ्ने, डेड एपिडर्मिस, इचिङ पार्ट जोगाउनुका साथै छालाको क्यान्सरको सम्भावनालाई समेत ८० प्रतिशतसम्मले कम गर्छ ।
के तपाईं छिनछन्को सुताइमा निद्रा पूरा गर्ने प्रयास गर्नुहुन्छ ? यदि त्यसो हो भने तपाईं स्वास्थ्यसँग खेलवाड गर्दै हुनुहुन्छ । एक अनुसन्धान नतिजाले देखाएअनुसार यस्तो 'कुकुर सुताइ'ले स्मरणशक्तिलाई कमजोर पार्छ जसले गर्दा डिमेन्सियाको खतरा बढी रहन्छ ।
स्टेनफोर्ड विश्वविद्यालयद्वारा गराइएको उक्त अनुसन्धानपछि यसका प्रमुख डा.लुइस डे लेका अनुसार गहिरो निद्राले स्वास्थ्यमा धेरै महत्त्व राख्छ र यसको अभावमा एल्जाइमर र उमेरजन्य विभिन्न रोग लाग्न सक्छन् ।
मुसामा गरिएको परीक्षणमा उक्त निष्कर्ष निस्केको हो । निद्रामा बाधा आएपछि मुसालाई दैनन्दिनका वस्तु चिन्नसमेत मुस्किल परेको पाइयो । उक्त अनुसन्धान सामान्यभन्दा कम निद्रा वा कम गहिरो निद्रा नभई छिनछन्को निद्रामा अध्ययन गरिएको थियो ।
अनुसन्धानकर्ताले अध्ययनमा निद्रा र ब्युझिँदाको समयमा मस्तिष्कमा हुने एक प्रकारको प्रयासलाई लक्षित गरी निन्द्राको समय मुसाको मस्तिष्कमा सीधा प्रकाशको तरंग पठाएका थिए ।
यसको अर्थ यो थियो- निद्राको कुल समयलाई अप्ठ्यारोमा न पारी उनीहरू मुसाको निद्रालाई अवरोध गर्न सक्थे । यसपछि मुसालाई दुई फरकफरक वस्तु देखाइयो । यसमध्ये दिनहुँ देख्ने वस्तुलाई समेत मुसाले नचिन्नुमा निद्राको कमीलाई कारक मानिएको थियो ।
सार्बजनिक स्थानमा धुमपान गर्नेलाई सरकारले आजदेखि जरिवाना गर्ने भएको छ ।
सरकारले सूर्तीजन्य पदार्थ नियन्त्रण सम्बन्धि ऐन २०६८ आजबाट लागु गरेकाले सार्वजनिक स्थलमा धुमपान गरेको भेटिएमा १ सय रुपैया जरिवाना तिर्नु पर्ने छ ।
सरकारले यसको अनुगमनका लागी स्वास्थ्य मन्त्रालय मार्फत अनुगमन निरिक्षक समेत खटाउने भएको छ ।
गएको चैत्र २७ गते व्यवस्थापिका संसद बाट पारित भएको ऐन बैशाख २६ गते राष्ट्रपति डाक्टर रामवरण यादवबाट प्रमाणिकरण भएको थियो ।
सरकारले सूर्तीजन्य पदार्थ नियन्त्रण सम्बन्धि ऐन २०६८ आजबाट लागु गरेकाले सार्वजनिक स्थलमा धुमपान गरेको भेटिएमा १ सय रुपैया जरिवाना तिर्नु पर्ने छ ।
सरकारले यसको अनुगमनका लागी स्वास्थ्य मन्त्रालय मार्फत अनुगमन निरिक्षक समेत खटाउने भएको छ ।
गएको चैत्र २७ गते व्यवस्थापिका संसद बाट पारित भएको ऐन बैशाख २६ गते राष्ट्रपति डाक्टर रामवरण यादवबाट प्रमाणिकरण भएको थियो ।
अति भए खति हुन्छ भन्ने उखान बूढापाकाहरुले त्यसै बनाएका हैनन्। अति सर्वत्र वर्जयेत। तपाइँले दिनदिनै चलाउने फेसबुक मात्र त्यसको अपवाद हुन सक्दैन। यसको लत लागू पदार्थको लत जस्तो हानिकारक हुन सक्छ। लागू पदार्थको कुलतबाट जोगाउन पुनर्स्थापन केन्द्रहरु नेपालमा पनि धेरै ठाउँमा खोलिएका छन्। अब त्यस्तै पुनर्स्थापन केन्द्र फेसबुकको लतबाट जोगिनलाई पनि खुलेको छ।
डान पेगुइन र सियाभोस अरासटेहको पुनस्थार्पन सल्लाह केन्द्रमा तपाईँलाई स्वागत छ। उनीहरुको अनलाइन पुनर्स्थापन कार्यक्रम फेसबुकको लग लागेकाहरु प्रति लक्षित छ। हाम्रो सल्लाह मान्नुभयो भने तपाईँहरुले दुई हप्ता मै फेसबुकको प्रयोग घटाउन सक्नुहुनेछ, उनीहरु भन्छन्। यसको उद्देश्य हो तपाइँको स्वास्थ्य, काम गर्ने क्षमता वा अरु क्षमता पहिले जस्तै बनाउनू।
शरीरको तौल केही किलो कम गर्न ट्रेड मिलमा दौडेको दौडै गर्नुहुन्छ वा जिम गइरहनुहुन्छ भने निकै राम्रो हो । तर कहिलेकाहीं अल्छी लाग्छ भने चिन्ता नलिए हुन्छ । सेक्सरसाइज अर्थात् यौनसम्पर्क एक्सरसाइजको विकल्प हुन सक्छ । एउटा अध्ययनमा के दाबी गरिएको छ भने स्वस्थ यौनक्रियाले क्यालोरी कम गर्न सकिन्छ, आधा घन्टामा २ सय ५० क्यालोरी ।
'महिलालाई यौनको माध्यमले समेत तौल कम गर्न सकिन्छ भन्ने जानकारी भए,' उक्त अध्ययनमा उल्लेख छ, 'उनीहरूले एक्सरसाइजको विकल्पका रूपमा यौनमा बढी रुचि देखाउनेछन् ।' सर्वेक्षणको हवाला दिँदै यस्तो दाबी गरिएको हो ।
Dancing Accidents
वैरभाव, क्रोध, नैराश्यता, क्लेश र चिन्ता जस्ता नकारात्मक सोच र अनुभूतिले मस्तिष्कको बायाँ गोलार्ध वा भागलाई क्रियाशील गर्नुका साथै हाम्रो शरीरको कोशिकाको संख्या घट्ने र कमजोर हुने हुन्छ र यसले मानिसको आयु घटाउँछ ।
क्रियाशील पत्रकार महिला (डब्ल्युडब्ल्युजे)को आयोजनामा सम्पन्न पत्रकार महिला भेलाको अवसरमा संचालित ‘प्रशंसनीय दृष्टिकोण’ विषयक तालिममा नेपालमा अभ्यासकर्ता मानिएका बुद्धि तामाङले पूर्वीय दर्शनले समेत अङ्गीकार गरेको सकारात्मक सोचको अवधारणा मानवीय विकासको लागि अत्यावश्यक भएको बताए ।
वाइफाई इन्टरनेट सेवा प्रदान गरिरहेको ब्रोडलिंकले नयाँ योजना सार्वजनिक गरेको छ । कम्पनीले बुधबारदेखि २ सय ५६ केबीपीएसको इन्टरनेट ८ सय ९९ रुपैयाँमा दिने जनाएको छ । ग्राहकले एक महिनासम्म यो योजनामा अनलिमिटेड इन्टरनेट सेवा पाउनेछन् । यो मूल्य भ्याटसहित हो ।
डायलअप र ६४ केबीपीएस क्षमताको इन्टरनेट हराएको बेला १ सय २८ र १ सय ९२ केबीपीएस गतिको इन्टरनेटसमेत विस्तारै विस्थापन गर्नकालागी ब्रोडलिंकले यो नयाँ योजना सार्वजनिक गरेको हो ।
डायलअप र ६४ केबीपीएस क्षमताको इन्टरनेट हराएको बेला १ सय २८ र १ सय ९२ केबीपीएस गतिको इन्टरनेटसमेत विस्तारै विस्थापन गर्नकालागी ब्रोडलिंकले यो नयाँ योजना सार्वजनिक गरेको हो ।
इन्टरनेट जमाना तार जोडेर चलाइने एडिएसएल, केबुल हुँदै ताररहित प्रविधिमा पुगिसकेको छ । खल्तीमा अट्ने मोबाइल सेट बोक्यो, नत्र झोलामा अटाउने ल्यापटप, त्यसका लागि तपाईले डाटा कार्ड प्रदान गर्ने कम्पनीसँग कार्ड किन्नुपर्छ । कार्डर् राख्ने डिभाइस गोजीमा बोकेर तपाई जहाँसुकै -नेटवर्क कभरेजभित्र पुगेर इन्टरनेट चलाउन सक्नुहुन्छ । सिमकार्डबाट चलाउन पाइने भएपछि आम नेपालीबीच इन्टरनेटको पहुँच बढ्दै गएको छ ।
टेली कम्युनिकेसन कम्पनीहरूले मोबाइल सेवासँगै इन्टरनेटसमेत दिन थालेका छन् ।
टेली कम्युनिकेसन कम्पनीहरूले मोबाइल सेवासँगै इन्टरनेटसमेत दिन थालेका छन् ।
सन् १९९२ देखि प्रत्येक वर्षको अगष्ट १ देखि ७ सम्म सप्ताहव्यापी रुपमा यो दिवस मनाउने गरिएको छ । "समय स्थान साचारका साधन र युवायुवतीहरुलाई परिचालन गरि सबैले आजैबाट आ-आपुनो समुदायमा स्तनपानको महत्वको बारे कुरा गरौं ६ महिनासम्म शिशुलाई स्तनपान मात्र गराउन आमा तथा परिवारलाई भनौँ भन्ने नाराका स्वास्थ्य संस्थाहरुले बिभिन्न कार्यक्रम गरेर मनाउँदै छन् । "
शिशुलाई जन्मेको एक घण्टादेखि ६ महिनासम्म पूर्ण स्तनपान गराउनुपर्ने भए पनि नेपालमा पूर्ण स्तनपान गराउने आमाहरुको सङ्ख्या जम्मा ५३ प्रतिशत मात्र रहेको छ ।
शिशुलाई पूर्ण स्तनपान नगराउँदा शारीरिक विकासमा असर पुग्ने सङ्क्रमित रोगले आक्रमण गर्ने रोगसँग लड्ने प्रतिरोधात्मक क्षमतामा कमी आउने जस्ता समस्या देखापर्ने स्वास्थ्यकर्मीहरुले बताएका छन् ।
जन्मिसकेपछि यथाशीघ्र स्तनपान गर्न पाउनु नवजात शिशुको नैसर्गिक अधिकार हो । तर नेपालमा प्राप्त पछिल्लो तथ्यांकअनुसार जन्मेको एक घन्टाभित्र स्तनपान गराउने आमाको संख्या ३५ प्रतिशत मात्र छ । ६ महिनासम्म पूर्ण स्तनपानको अवसर ५३ प्रतिशत बच्चाले मात्र पाइरहेका छन्, ३७ प्रतिशत बच्चालाई जन्मनेबित्तिकै आमाको बिगौती दूधको सट्टा घिउ, चिनी, महजस्ता अन्य (प्रिल्याटियल) खानेकुरा खुवाइन्छ । यो समस्या समाधानका लागि जनचेतना बढाउन विश्व स्वास्थ्य संगठनले हरेक वर्षको अगस्ट पहिलो हप्तालाई 'विश्व स्तनपान सप्ताह' का रूपमा मनाउँदै आएको छ ।
के हो पूर्ण स्तनपानः जन्मेदेखि ६ महिना नपुगुन्जेल शिशुलाई आमाको दूध मात्र खुवाउन्ाुलाई पूर्ण स्तनपान भनिन्छ । ६ महिनामुनिका शिशुहरूलाई आवश्यक पर्ने सम्पूर्ण पौष्टिक तत्त्वहरू आमाको दूधमै पर्याप्त मात्रामा पाइने भएकाले उनीहरूलाई बाहिरबाट अन्य कुनै पनि खानेकुरा खुवाउनु पर्दैन (पानी पनि खुवाउनु पर्दैन किनभने आमाको दूधमा ८८ प्रतिशत पानी पाइन्छ)। शिशु जन्मेको आधा घन्टाभित्र स्तनपान सुरु गरिसक्नुपर्छ र उसलाई २४ घन्टामा ८ देखि १० पटकसम्म आमाको दूध खुवाउनुपर्छ । दूध खुवाउँदा एकातिरको दूध कम्तीमा १५ मिनेटसम्म खुवाएपछि मात्र अर्कोतिरको दूध खुवाउन सुरु गर्नुपर्छ ।
पूर्ण स्तनपानका फाइदाः पूर्ण स्तनपान आमा र बच्चा दुवैका लागि धेरै फाइदाजनक छ । एकातिर ६ महिनासम्मको शिशुलाई चाहिने सम्पूर्ण पोषण आमाको दूधमा पाइन्छ भने अर्कातिर शिशुले ती सबै पौष्टिक तत्त्वलाई सजिलैसँग पचाउन सक्छ । यसका अतिरिक्त टाउरिन, सिस्टिनजस्ता केही एमिनो एसिडहरू -जसले बच्चाको स्नायुतन्तुको विकासमा मद्दत गर्छ) र शरीरको वृद्धि र विकासका लागि नभई नहुने केही फ्याटी एसिडहरू पनि आमाको दूधमा मात्र पाइन्छ । आमाको दूधमा रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता भएका तत्त्वहरू पाइन्छन् -जुन अन्य जनावरका दूध र कृत्रिम दूधमा पाइँदैन) जसले बच्चालाई निमोनियाँ, झाडापखालाजस्ता रोग लाग्नबाट बचाउँछ । त्यसै गरी शिशु जन्मनेबित्तिकै स्तनपान गराउनाले आमाको पाठेघर खुम्चिन मद्दत पुग्छ । ६ महिनासम्म पूर्ण स्तनपान गराउनाले सो अवधिमा आमा पुनः गर्भवती नहुने र जन्मान्तरमा सहयोग पुग्छ र गर्भवती बेलामा बढेको शरीरको वजन कम गरी आमालाई मोटोपनको सिकार हुनबाट बचाउँछ ।
आमाको दूधका प्रकारहरूः स्तनपान गराउँदा आमाले कुन अवस्थामा कस्तो प्रकारको दूध निस्कन्छ भन्ने कुरा पनि बुझ्नु आवश्यक हुन्छ । आमाको दूध सामान्यतया दुई प्रकारको हुन्छ- सुत्केरी भएको ४-५ दिनसम्म निस्कने 'बिगौती दूध' र त्यसपछि निस्कने 'परिपक्व दूध' । बिगौती दूध बाक्लो र पहेंलो हुन्छ । यसमा रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति र शिशुको वृद्धि र विकासका लागि आवश्यक पर्ने तत्त्वहरू प्रचुर मात्रामा पाइने भएकाले नवजात शिशुलाईर् अनिवार्य रूपमा बिगौती दूध खुवाउनैपर्छ । रोगसँग लड्ने क्षमता भएकाले यसलाई शिशुको 'पहिलो खोप' पनि भनिन्छ । बच्चालाई दूध खुवाउँदा पहिलो ५-७ मिनेटसम्म पानीको मात्रा धेरै भएको दूध आउँछ । त्यसपछि मात्रै चिल्लो पदार्थ बढी भएको दूध आउँछ । त्यसैले बच्चालाई कमसेकम १५ मिनेटसम्म एकातिरको दूध मात्र चुसाउनुपर्छ भनिएको हो, नत्र भने चिल्लो पदार्थको कमीले बच्चा राम्ररी अघाउँदैन र कुपोषण हुन सक्छ ।
पूरक खानाः बच्चा ६ महिनाको भएपछि उसलाई चाहिने पोषण आमाको दूधले मात्र पूर्ति गर्न सक्दैन । त्यसैले ६ महिनासम्मको पूर्ण स्तनपानपछि उसलाई पूरक खानाका रूपमा सर्वोत्तम पीठोबाट बनाइएको लिटो खुवाउन सकिन्छ । यसका अतिरिक्त गाईभैंसीको दूध, फलफूल र दाल- तरकारीको रस, जाउलो आदि खुवाउन सकिन्छ । बच्चा जतिजति बढ्दै जान्छ, उति नै खानेकुराको मात्रा पनि बढाउँदै लैजानुपर्छ । पूरक खानाको साथमा बच्चा दुई वर्षको नपुगुन्जेल स्तनपान पनि गराइराख्नुपर्छ ।
कृत्रिम दूधको बिगबिगीः खासगरी सहरी क्षेत्रमा कतिपय आधुनिक आमाहरूले स्तनपानको सट्टामा (अथवा सँगसँगै) बोतलबाट कृत्रिम दूध खुवाएर आफ्ना बच्चाहरूलाई कुपोषित बनाइरहेका छन् । कृत्रिम दूध खुवाउँदा एकातिर बच्चाले स्तनपानबाट पाउने पोषण प्राप्त गर्न सक्दैन भने अर्कातिर संक्रमणको खतरा पनि धेरै हुन्छ । सहस्राब्दी विकास लक्ष्यअनुसार सन् २०१५ सम्म पूर्ण स्तनपान गर्ने बच्चाहरूको संख्या ८८ प्रतिशत पुर्याउनुपर्छ । ५ वर्षमुनिका बच्चाहरूलाई कुपोषण हुनबाट जोगाउने र उनीहरूको रुग्णता र मृत्युदर कम गर्ने कडीका रूपमा रहेको स्तनपानलाई हामी सबैले अभियानकै रूपमा सुरुवात गरेर निरन्तरता दिनु अत्यावश्यक छ ।